Het Nieuwe Instituut

Oorlogsmonumenten

Voorafgaand aan de viering van de bevrijding op 5 mei komen op de avond van 4 mei overal in het land mensen samen bij één van de vele oorlogsmonumenten om stil te staan bij de slachtoffers van de oorlogsjaren 1940-1945. Monumenten voor Vrede is de vierde editie van de tentoonstellingsserie Verrassende vondsten uit de collectie en toont een aantal bekende herdenkingsmonumenten voor de Tweede Wereldoorlog waarvan de ontwerpdossiers zich in de collectie van Het Nieuwe Instituut bevinden. Wederom gebruikt archivaris Alfred Marks zijn grote kennis van het archief om aan de hand van tekeningen, foto’s, en maquettes verhalen te vertellen die als onzichtbare lijnen dwars door de collecties heen lopen.

Net als bij de dodenherdenking neemt in Monumenten voor Vrede het nationaal monument op de Dam een belangrijke plek in. Meerdere architecten werkten aan een ontwerp voor een nationaal monument, maar uiteindelijk werd het ontwerp van J.J.P. Oud uitgevoerd. Op enkele foto’s is te zien hoe een schaalmodel wordt gebruikt om de pyloon van het monument zo goed mogelijk in de ruimte van het plein te positioneren. Van Oud is niet alleen het monument op de Dam te zien, maar ook een herdenkingsteken voor de Grebbeberg, de plek waar in de meidagen van 1940 zwaar gevochten werd en vele soldaten zijn gesneuveld. En er zijn onuitgevoerde ontwerpen te zien zoals dat van A. Komter voor een Erebegraafplaats in de duinen bij Bloemendaal.

Voor het vernietigingskamp Auschwitz tekende architect G.W.E. Tuynman aangrijpende en grillige schulpturen. Hij zond dit ontwerp in voor een internationale prijsvraag aan het einde van de jaren vijftig. Nog rauwer is de expliciete beeldtaal die Daniel Libeskind gebruikt in zijn onuitgevoerd ontwerp voor een monument bij de joodse barakken in het voormalige concentratiekamp Sachsenhausen bij Berlijn.

Verrassende Vondsten

Monumenten voor Vrede is de vierde aflevering van Verrassende vondsten uit de collectie. Voor deze serie selecteert archivaris Alfred Marks aan de hand van een thema telkens bijzondere tekeningen, foto’s, voorwerpen en maquettes uit het archief van Het Nieuwe Instituut. De presentaties tonen niet noodzakelijk de hoogtepunten van de Nederlandse architectuurgeschiedenis, maar vooral de rijkdom, diversiteit en verhalende kracht van de collectie.

Makkink & Bey

Studio Makkink & Bey, bureau voor vormgeving, toegepaste kunst en architectuur, verzorgt het ontwerp van de reeks archieftentoonstellingen Verrassende Vondsten. Zij plegen iedere editie een nieuwe ingreep in de voormalige vaste opstelling (De Schatkamer), waardoor de ruimte een vrijere plattegrond krijgt, die mogelijkheden biedt voor zowel de presentatie van de collectie als voor interventies van ontwerpers en kunstenaars.

Gastinterventies

Studio Makkink & Bey nodigt per editie drie ontwerpers, kunstenaars of architecten uit om zich te verhouden tot de inhoud en het tentoonstellingsmodel van iedere editie. Monumenten voor Vrede presenteert naast de geselecteerde archiefstukken (Something Old) drie werken: een werkplek en bibliotheek voor een van de genodigde kunstenaars (Something New), een tweetal plaatsspecifieke installaties op basis van bruiklenen (Something Borrowed) en een interactief experiment (Something Blue). In deze vierde editie gingen Lissa Zengerink, Yuri Veerman en Philip Lüschen de confrontatie aan met het historische materiaal van Monumenten voor Vrede.